بررسی تنوع هاپلوتیپی در گروه های درختان چنگالی و میان رو جمعیت های مختلف راش (fagus orientalis lipsky) توسط نشانگرهای ریزماهواره کلروپلاستی

چکیده بیش از سه دهه است که جنگل بانان ایرانی برای اصلاح مدیریت جمعیت های پهن برگ جنگل های خزری که راش (fagus orientalis lipsky) از مهمترین گونه های درختی آن است تلاش می نمایند. جنگل شناسی راش نیازمند مهارت است، به طوری که کوچکترین اشتباه در آن باعث بروز پدیده چنگالی شدن تنه و کاهش کیفیت راش می شود. چنگالی شدن می تواند وابسته به ویژگی های ژنتیکی خود گونه و یا ناشی از عوامل خارجی باشد که توسط مدیریت صحیح قابل تعدیل است. هدف از این پژوهش، بررسی وجود رابطه بین گوناگونی مورفولوژی تنه و ویژگی های ژنتیکی است. گوناگونی ژنتیکی در 176 درخت چنگالی و میان رو راش از 13 جمعیت که در طول گستره طبیعی راش در جنگل های خزری پراکنده بودند براساس نه جایگاه ریزماهواره کلروپلاستی، که قبلاً شناخته و تعیین توالی شده بودند، مطالعه شد. از نه مکان ریزماهواره کلروپلاستی مورد مطالعه دو جایگاه ccmp4 و ccmp7 به ترتیب با دو و شش آلل، چندشکلی نشان دادند که با ترکیب آنها 10 هاپلوتیپ مختلف ایجاد شد. نتایج نشان داد که فاصله ژنتیکی بیشتر جمعیت ها قابل توجه است. درحالی که چنین وضعیتی بین درختان چنگالی و میان رو هر جمعیت مشاهده نگردید. ترسیم فضایی پراکنش هاپلوتیپ ها توسط آزمون های پرموتیشن، اثبات نمود که فاصله ژنتیکی با فاصله فضایی افزایش می یابد. بعلاوه اینکه وجود شیب جغرافیایی در ویژگی های ژنتیکی بوسیله آزمون مانتل ثابت گردید، به طوری که ضریب همبستگی بین ماتریس های فاصله ژنتیکی و جغرافیایی از نظر آماری معنی دار شد (r2= 116/0، p= 01/0). به رغم وجود ناهمگونی زیاد در سطوح تنوع و غنای آللی در میان جمعیت ها، هیچ تفاوت معنی داری بین درختان راش چنگالی و میان رو مشاهده نگردید.